RUSTOORD

Nadat ze in 2021 met het veelgeprezen Boerenpsalm de complexiteit van het hedendaagse boerenwezen in beeld brachten, verdiepen theatermakers Martha Balthazar, Jana De Kockere, Barbara T’ Jonck en Mats Vandroogenbroeck zich ditmaal in de ouderenzorg. Hoe worden wij vandaag oud in België en hoelang kunnen we het uitstellen daarover na te denken? 

De gang is lang, er hangt een geur van aardappelpuree en ontsmettingsmiddel en televisies schallen in veelvoud. De trage bewegingen van de bewoners steken scherp af tegen de haast van het personeel. Is dit de speeltuin voor de tweede jeugd, het landschap van ieders toekomst?

Ouderdom komt niet alleen. Ze komt met herinneren en vergeten. Met trots en angst. Met lotgenoten en eenzaamheid. Vandaag de dag ook met wachtlijsten, indexeringen, aandeelhouders, personeelstekort en heel wat medicatie. En ze komt met de tijd: wie genoeg verjaart, ontsnapt er niet aan. 

Rustoord is documentair theater over ouderenzorg vandaag. Via interviews met ouderen, zorgverleners, gerontologen, politici, investeerders, etc. onderzoeken de makers het ‘waarom’ van de lange gangen in woonzorgcentra, de bitterzoete nasmaak van centraal georganiseerde zorgpolitiek in een neoliberaal kader en de spanning tussen zorg, vrijheid en disciplinering. Vier acteurs van verschillende generaties belichamen deze montage van perspectieven. Rustoord probeert zo geen antwoord maar een inkijk te bieden in de complexe knoop die ouderenzorg vandaag is. 

Deze voorstelling is bovenal een coming of age; een verbeeldingsoefening over wat het zou kunnen betekenen om ouder te worden, mochten we er niet zo bang voor zijn.  

Op het podium staan Mats Vandroogenbroeck en Barbara 'T'Jonck naast Mieke Verdin en Mark Verstraete, twee klasbakken van een andere generatie. Mieke en Mark zijn verre van onbekenden voor KVS. Meer zelfs, Mieke maakte tien jaar lang deel uit van het artistiek team en Mark Verstraete was te zien in Gregoria (2011) en Odysseus. Een zwerver komt thuis. (2017).

Verbatim theater

Martha, Jana, Barbara en Mats gingen tijdens het maakproces van Rustoord het gesprek aan met ouderen zelf en met mensen op alle ladders van de zorgsector: zorgkundigen, rusthuisdirecteurs, beleidsmakers, … Die gesprekken registreerden ze zorgvuldig met opnametoestellen. Dat leverde uren aan audiomateriaal op, dat ze minutieus doorspitten en finaal tot een collage/montage ineenboksten. 

Om vervolgens op het podium de verbatim methode te gebruiken: via koptelefoontjes horen de acteurs de letterlijke woorden van de interviewees en brengen ze die vervolgens zelf. Ze nemen dus nauwgezet hun uitspraken over. Verbatim theater wordt gezien als een bijzondere mengvorm: een weergave van de werkelijkheid, een tijdsdocument én tegelijk een artistieke prestatie. Door het gebruik van deze techniek licht de methodologische gelaagdheid van het stuk automatisch op. Het is meer dan letterlijk citeren. Er is ruimte voor artistieke vrijheid. Het zet je kijken bewust op de wip tussen realiteit en theatraliteit.

Verbatim theater dook vooral op in de tweede helft van de 20ste eeuw binnen het experimenteel theater. Het genre werd voornamelijk populair in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten waar theatermakers in de jaren ’60 en ’70 interviews en getuigenissen begonnen te gebruiken als basis voor hun werk.

Discover the team