Naar de hoofdinhoud Naar de voettekst
KVS

RUSTOORD

Martha Balthazar, Jana De Kockere, Barbara T'Jonck,
Mats Vandroogenbroeck / KVS

Nadat ze in 2021 met het veelgeprezen Boerenpsalm de complexiteit van het hedendaagse boerenwezen in beeld brachten, verdiepen theatermakers Martha Balthazar, Jana De Kockere, Barbara T’ Jonck en Mats Vandroogenbroeck zich ditmaal in de ouderenzorg. Hoe worden wij vandaag oud in België en hoelang kunnen we het uitstellen daarover na te denken? 

De gang is lang, er hangt een geur van aardappelpuree en ontsmettingsmiddel en televisies schallen in veelvoud. De trage bewegingen van de bewoners steken scherp af tegen de haast van het personeel. Is dit de speeltuin voor de tweede jeugd, het landschap van ieders toekomst?

Ouderdom komt niet alleen. Ze komt met herinneren en vergeten. Met trots en angst. Met lotgenoten en eenzaamheid. Vandaag de dag ook met wachtlijsten, indexeringen, aandeelhouders, personeelstekort en heel wat medicatie. En ze komt met de tijd: wie genoeg verjaart, ontsnapt er niet aan. 

Rustoord is documentair theater over ouderenzorg vandaag. Via interviews met ouderen, zorgverleners, gerontologen, politici, investeerders, etc. onderzoeken de makers het ‘waarom’ van de lange gangen in woonzorgcentra, de bitterzoete nasmaak van centraal georganiseerde zorgpolitiek in een neoliberaal kader en de spanning tussen zorg, vrijheid en disciplinering. Vier acteurs van verschillende generaties belichamen deze montage van perspectieven. Rustoord probeert zo geen antwoord maar een inkijk te bieden in de complexe knoop die ouderenzorg vandaag is. 

Deze voorstelling is bovenal een coming of age; een verbeeldingsoefening over wat het zou kunnen betekenen om ouder te worden, mochten we er niet zo bang voor zijn.  

Op het podium staan Mats Vandroogenbroeck en Barbara 'T'Jonck naast Mieke Verdin en Mark Verstraete, twee klasbakken van een andere generatie. Mieke en Mark zijn verre van onbekenden voor KVS. Meer zelfs, Mieke maakte tien jaar lang deel uit van het artistiek team en Mark Verstraete was te zien in Gregoria (2011) en Odysseus. Een zwerver komt thuis. (2017).

Verbatim theater

Martha, Jana, Barbara en Mats gingen tijdens het maakproces van Rustoord het gesprek aan met ouderen zelf en met mensen op alle ladders van de zorgsector: zorgkundigen, rusthuisdirecteurs, beleidsmakers, … Die gesprekken registreerden ze zorgvuldig met opnametoestellen. Dat leverde uren aan audiomateriaal op, dat ze minutieus doorspitten en finaal tot een collage/montage ineenboksten. 

Om vervolgens op het podium de verbatim methode te gebruiken: via koptelefoontjes horen de acteurs de letterlijke woorden van de interviewees en brengen ze die vervolgens zelf. Ze nemen dus nauwgezet hun uitspraken over. Verbatim theater wordt gezien als een bijzondere mengvorm: een weergave van de werkelijkheid, een tijdsdocument én tegelijk een artistieke prestatie. Door het gebruik van deze techniek licht de methodologische gelaagdheid van het stuk automatisch op. Het is meer dan letterlijk citeren. Er is ruimte voor artistieke vrijheid. Het zet je kijken bewust op de wip tussen realiteit en theatraliteit.

Verbatim theater dook vooral op in de tweede helft van de 20ste eeuw binnen het experimenteel theater. Het genre werd voornamelijk populair in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten waar theatermakers in de jaren ’60 en ’70 interviews en getuigenissen begonnen te gebruiken als basis voor hun werk.

Ontdek de ploeg

Barbara T’Jonck
Barbara T’Jonck is theatermaker, facilitator en artistiek onderzoeker. Ze werkte o.a. samen met LOD Muziektheater, KVS, KAAP, wpZimmer, Kunstenplatform Plan B, Beeldensmederij De Maan, etc. In 2019 was ze mede-oprichter van de artist-run organisatie Platform In De Maak. In 2021 bracht ze haar bewerking van antigone in KVS. En in 2023 startte ze samen met Martha Balthazar de organisatie forever stew. Haar IN SITU voorstelling T-2124 herwerkte ze in 2024 voor Theater Aan Zee en ze onderzoekt in het kader van Veldwerk III bij Plan B de relatie tussen makerschap en collectief plattelandsleven.
Mieke Verdin
Mieke Verdin studeerde kunstgeschiedenis aan de katholieke universiteit van Leuven en drama aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel. Ze maakte deel uit van het gezelschap van Jan De Corte en werkte samen met o.a. Guy Dermul en Josse De Pauw. In 1985 voegde ze zich bij het theatergezelschap Dito Dito. Ze werkte daarnaast samen met TG Stan. Van 2006 t.e.m. 2016 werkte ze als actrice en lid van het artistieke team voor KVS, waar ze samenwerkte met Raven Ruell, Johan Dehollander, Ruud Gielens en Olympique Dramatique. Ze is zowel binnen de podiumkunsten als de film- en televisiesector actief.
Jana De Kockere
Jana De Kockere (1994) studeerde in 2021 met Goblins af als theatermaker aan het KASK en deed een doctoraatsonderzoek binnen de filosofie aan de UGent. Ze zoekt naar de waarheid over de waarheid, zowel in de boeken als op de scène. In 2020 werkte ze als performer mee aan Mount Average van Julian Hetzel. In 2022 speelde ze mee in Ten Oorlog van Camping Sunset, een verfrissende, eigentijdse bewerking van de Shakespeare-marathon van Luk Perceval en Tom Lanoye. In 2024 stond ze op de bühne bij Burn Glass Gate, waarvoor ze ook dramaturg was. Ze is daarnaast ook redacteur bij rekto:verso.
Mark Verstraete
Mark Verstraete (1948) behaalde naast het diploma acteren aan het Conservatorium Gent, eerder ook een diploma schilderkunst aan Sint Lukas Brussel. Hij heeft meer dan 34 jaar ervaring als acteur in diverse gezelschappen in Vlaanderen en Nederland (NNT) waaronder het vroegere Arca, Theater Antigone, Het Toneelhuis, Het Paleis, KVS, en NTG. Verstraete speelde in tientallen tv-series en films en werd vooral bekend bij het grote publiek als Jef uit de Kotmadam, een rol die hij sinds 1991 onafgebroken vertolkt. Samen met Bart Meuleman en Herwig Illegems richtte hij het gezelschap De Zweep op (1988 tot 2003). Hij was speldocent aan de kleinkunstafdeling van Studio Herman Teirlinck en later ook aan het Conservatorium in Antwerpen.
Mats Vandroogenbroeck
Mats Vandroogenbroeck (1993) is acteur, theatermaker en schrijver. Hij studeerde geschiedenis aan de UGent en drama aan het KASK. Mats werkt als acteur en maker bij o.a. de Kopergietery, Studio ORKA, Blauwhuis, Malpertuis, Compagnie de Koe en artiestencollectief ZUIDPARK. Met Jonas Baeke creëert hij de kindertheaterperformance Bambiraptor (geselecteerd voor het Theaterfestival in 2022) en Infinity Forever. Naast zijn werk als acteur werkt Mats aan een artistieke en kritische schrijfpraktijk. Hij is redacteur bij het culturele en maatschappijkritische rekto:verso en schrijft de teksten voor Krapp, zijn theatercollectief met Nona Demey Gallagher en Timo Sterckx. Met de absurdistische tekst voor de creatie Through the Looking-Glass (and what we Found There) won Krapp de SABAM Jong Theaterschrijfprijs op Theater aan Zee in 2019. Mats’ fascinatie voor het occulte komt vaak aan bod in zijn theaterwerk, zo ook in de creatie De Duivels/Les Diables, die Krapp in 2023 creëerde bij KVS.
Martha Balthazar
Martha Balthazar (°1997) is theatermaker en schrijver. In 2021 studeerde ze af aan de opleiding Drama aan het KASK in Gent. Dit deed ze met de voorstelling Boerenpsalm, een modern boerendrama gebaseerd op een onderzoek over de landbouwsector. Daarnaast werkte ze als choreograaf aan de voorstelling Birds, een coproductie met Seppe Baeyens en Yassin Mrabtifi, waarin een grote groep performers de diversiteit van de stad weerspiegelde. Martha maakt deel uit van de dansgemeenschap vzw Leon, die participatieve voorstellingen maakt in Brussel, waarin de kracht van ontmoeting en verbinding centraal staat. Ook werkte ze als theatermaker met de jongeren van Victoria Deluxe en maakte ze daar de voorstelling onze mensen. In 2022 nam Martha als lokale regisseur de regie op van A Play for the Living in a Time of Extinction, een Zwitsers toneelstuk, over de klimaatramp die zich voltrekt, dat weigert op tournee te gaan. En in 2023 startte ze samen met Barbara T’Jonck de organisatie forever stew. Martha won de Emile Zola Prijs 2020 van het tijdschrift Sampol en werkt als columnist bij Knack.