Haat is de extreme vorm van liefde
Theatermaker en performer Carolina Bianchi werkt momenteel aan haar trilogie Cadela Força, wat ‘bitch sterkte’ betekent. In het eerste deel, The Bride and the Goodnight Cinderella, werkt ze rond thema's als verkrachting, femicide en vrouwelijke performancekunst. In het tweede deel, The Brotherhood, onderzoekt ze de broederband tussen mannen, de relatie tussen verkrachting en taal. Pitcho Womba Konga startte zijn artistieke carrière als rapper en muzikant, en rolde later de theaterwereld in. Hij stond op de planken in stukken van o.a. Peter Brook, Ruud Gielens en Julian Hetzel. In KVS creëerde hij zijn eerste twee stukken Kuzikiliza en Fire Will Become Ashes, But Not Now, werk rond dekolonisatie en een zoektocht naar samenlevingsvormen. Volgend jaar stelt hij zijn nieuwe creatie Liefde / Amour voor, een onderzoek naar wat liefde is, met een volledig vrouwelijke en ‘geracialiseerde’cast. Theatermaker en schrijver Julie Cafmeyer bracht Pitcho en Carolina samen en vroeg hen naar hun werk en drijfveren.
Pitcho: “Ik kan me niet herinneren dat ik mijn ouders ooit heb horen zeggen dat ze van elkaar hielden. Ze raakten elkaar niet aan, gaven elkaar nooit een knuffel. Ze maakten vaak ruzie, en ik vroeg me af waarom ze eigenlijk nog samenbleven. Liefde leek niet voor ons te zijn. Liefde was voor de rijken. Pas toen ik volwassen werd, besefte ik hoe belangrijk de liefde is. Het is belangrijk, maar ook heel moeilijk, om te zeggen: Ik hou van je. Niet alleen aan je geliefden, maar ook aan je vrienden en familie. Je gaat een diep engagement aan met iemand als je het woord 'liefde' uitspreekt.
Maar het is ook belangrijk om de liefde te kunnen beëindigen. Liefde kan verdwijnen of veranderen. Soms besef je dat de liefde die je voelde, toch geen liefde was. Het kan moeilijk zijn om toe te geven dat je je vergiste. Je hield van iemand op een bepaald moment, maar er veranderde iets. Het voelt alsof je iets van jezelf moet afsnijden.
De auteur Brigitte Giraud vroeg verschillende vrouwen naar het einde van hun liefdesverhalen. Dankzij haar boek besefte ik voor de eerste keer dat een liefdesverhaal ook kan stoppen. Op een dag word je wakker en denk je: het is op. Het einde betekent niet per se dat de liefde stopt. Misschien kan je de persoon op een dag op een andere manier liefhebben. Een liefdesbreuk kan ook hoopvol zijn, je kan weer dromen over hoe je op een dag iemand anders zal liefhebben.
Toch zie ik veel mensen samenblijven uit praktische of financiële overwegingen. In deze kapitalistische wereld lijkt liefde vaak om geld te gaan. Om je liefde te bewijzen moet je constant dingen voor elkaar kopen, iemand uit eten nemen of op vakantie. Voor mij gaat liefde niet over geld. Liefde gaat over groeien, liefde is iemand die je helpt om jezelf beter te begrijpen. Daarom wil ik niet alleen vanuit mezelf over de liefde spreken.”
Carolina: “In mijn trilogie verschijnt het begrip 'liefde' als een probleem. Het probleem dat de romantische liefde vaak neerkomt op de man die gelooft dat hij ongelimiteerd toegang heeft tot een vrouwenlichaam en tot de verbeelding van een vrouw. Romantiek kan pervers zijn. Wanneer je seksueel geweld meemaakt, verandert je notie van de liefde. Ik kan naar de liefde kijken door een bril van geweld. Misschien ga ik in mijn werk eerst door een hel om een nieuwe betekenis te vinden in liefde.”
Pitcho: “Het beeld van 'the angry black woman' is alom bekend. Ik wil voorbijgaan aan dat beeld en mijn publiek tonen wat liefde voor zwarte vrouwen betekent. Zwarte vrouwen zijn ook teder. En bovenal zijn ze sterk. Ik had tijdens mijn jeugd een afwezige vader en werd voornamelijk omringd door vrouwen: mijn moeder, zussen en tantes. We hebben altijd de indruk dat mannen de sterke figuren zijn, maar ik zie het omgekeerd. Waarom worden vrouwen niet meer vereerd in onze maatschappij? Het is tijd om vrouwen in het centrum te zetten. Ik zal Afrikaanse vrouwen interviewen rondom de liefde en hun verhalen proberen te brengen. Ik leg de nadruk op proberen. Ik worstel nog met vragen als: wie ben ik om dit stuk op te voeren? Wie ben ik om te spreken? Waarom doet een man dit in plaats van een vrouw? Maar ik ben wie ik ben. Dit is mijn parcours, mijn leven. Al mijn ervaringen hebben me tot op dit punt gebracht.”
Carolina: “Voor het eerste hoofdstuk van de trilogie las ik veel theorie van de bekende Argentijnse filosofe Rita Segato. Zij schrijft dat als een groep mannen een vrouw verkracht het niet gaat om het verlangen naar die vrouw. Het maakt deel uit van een vocabularium of communicatie tussen hen onderling. Wie is de machtigste en wie is het meest harteloos ten overstaan van de anderen? De vrouw wordt volledig onzichtbaar. Ze is geen lustobject, ze is niets. Dit element wil ik verbinden met kunst, met theater, want de Cadela Força trilogie gaat voor een groot deel ook over taal.”
Pitcho: “Natuurlijk, geweld maakt deel uit van de liefde. Haat is de extreme vorm van liefde. Mannen willen een vrouw bezitten, dat op zich is al gewelddadig. Ze zien een vrouw als een trofee. Een vrouw doet hen machtig voelen omdat ze van hem is. Het raakte me toen Carolina zei dat het bij seksueel geweld niet om de vrouw gaat, maar om de man. Ik denk dan aan mannen die pochen over met wie ze het deden. Het is niet meer dan een wedstrijd: welke man zal de meeste vrouwen binnenrijven? Uiteindelijk is diegene die twintig vrouwen in bed krijgt, de winnaar.
King Kong Theory van Virginie Despentes heeft me veel bijgebracht. Dankzij dat boek zie ik in welke uitwerking deze dynamiek op een vrouw heeft. Pas als ik empathie voel voor een vrouw, zal ik begrijpen dat wat ik doe of deed, niet juist is. Alle mannen zouden dit boek moeten lezen tijdens hun puberteit. Mannen moeten leren begrijpen wat er met vrouwen gebeurt in deze maatschappij."
Carolina: “Ik weet niet wat het betekent om een vrouw te zijn. In welke zin? In mijn creatie heb ik het veel over hoe moeilijk het is om vrouwen te begrijpen als iets dat je kunt definiëren binnen bepaalde kaders zoals humor, gedrag of wat dan ook. Omdat ‘vrouw zijn’ zo’n gigantisch arsenaal aan mogelijkheden inhoudt, is het complex. We zouden hier afstand van moeten nemen en afstappen van definities.”
Pitcho: “Ik wil vrouwen beter begrijpen, maar ik ben niet bang van ze. We hebben een plek nodig waar mannen en vrouwen elkaars perspectieven uitwisselen. Vandaar dat ik in mijn voorbereiding in conversatie wil met vrouwen om het stuk te maken. Ik wil hen niet zeggen wat te doen, ik wil samen creëren.”
Carolina: “Chaos. Paniekaanvallen. Nachtmerries. Dromen. Vele gesprekken met mijn dramaturg Caroline Medonça. Ik omring me met duizenden boeken en begin te schrijven. Soms lukt het, soms niet. Ik denk vaak dat ik zal sterven, maar plots begint het materiaal dan te ademen. Dat is voor mij het erotische plezier, het moment dat de chaos verandert in een creatie.”